zaterdag 30 april 2011

286. Invloeden

Begin jaren '90 publiceerde ik een verhaaltje van 4 pagina's in Wartaal met in de hoofdrol een zekere Geert, de oerversie van Max Miller. Nu zie ik dit verhaaltje (tekst én tekeningen) als een jeugdzonde, maar destijds wilde ik er toch iets meer mee doen.

Ik maakte er dus een boekje van, hardcover, genummerd en gesigneerd in een oplage van wel 12 (!) exemplaren, bestemd voor familie en vrienden.
Waarom ik dit hier nu noem? Om een aantal redenen. Allereerst is dit verhaaltje natuurlijk verwerkt in 'Moordkunsten'. Maar daarnaast zijn in de tekst en tekeningen in dit boekje mooi een aantal invloeden (of inspiratiebronnen) op mijn eigen werk aan te wijzen, en één van de vragen die Otto mij een poos geleden mailde ging over deze invloeden (nee, ik ben dus alle nog niet beantwoorde vragen niet vergeten en ga ze, als het zo uitkomt, allemaal beantwoorden. Je kunt zelfs nog steeds, per mail of via een reactie op deze blog, nieuwe vragen stellen).

De titelpagina laat al direct de invloed van speelfilms zien. Zolang ik mij kan herinneren ben ik gek op films en ben ik gefascineerd door de manier waarop films gemaakt worden (ik lees dan ook regelmatig boeken over het maken van films). Niet dat ik nu direct de ambitie had of heb om films te maken, maar veel techieken in films zijn heel goed te gebruiken bij dan wel te vertalen naar het maken van strips. En ondanks dat ik (tenminste niet bewust) scènes of verhaallijnen uit specifieke films gebruik, brengen sfeer, verteltechnieken en ook zeker cameravoering mij vaak op een bepaald spoor bij het maken van verhalen en tekeningen.

Ik heb het al eens eerder genoemd (te lezen via deze link), maar de manier waarop Peter Jackson in de slag om Helmsdiep te werk ging om de kijker betrokken te houden bij het verhaal is een voorbeeld van een verteltechniek in een specifieke film die ik heb toegepast in 'Moordkunsten'.

In het boek van het Wartaal verhaaltje nam ik niet alleen de strippagina's op, maar plaatste ik in een aantal grote platen ook nog intro. En omdat ik gek op film ben, liet ik het verhaal beginnen op het grote doek.

De 'filmbeelden' en de teksten zijn voornamelijk inside jokes, maar doen ook heel goed dienst als inleidende shots op het verhaal van vier pagina's. Overigens is dit één van de weinige keren dat ik plakrasters in mijn tekeningen heb gebruikt (los van de nieuwjaarskaarten tot ongeveer 2000). De techniek ligt mij niet zo en ze beschadigen mijn originelen. Gelukkig kan ik grijswaarden tegenwoordig gewoon in Photoshop toevoegen.

De laatste plaat (met een fijner raster omdat de 'film' is afgelopen en de lampen in de zaal weer aan gaan) laat een hele andere beïnvloeding zien ('lees' de tekstballon maar). Ik ben namelijk niet alleen gek op film, maar ook op filmmuziek. En dan niet de cd's volgepropt met popsongs, maar de zogenaamde 'original scores', de orkestmuziek dus.
Omdat striptekenen een behoorlijk solitaire bezigheid is, luister ik tijdens het werken veel en vaak naar deze filmmuziek. En omdat er zo ontzettend veel soorten en stijlen filmmuziek bestaan, is er altijd wel muziek te kiezen die past bij de tekeningen die op dat moment maak, of de werkzaamheden die ik moet uitvoeren.

Bij het schrijven en het indelen van de pagina's (o.a. het vastleggen van de 'cameravoering') kan ik over het algemeen geen overheersende muziek gebruiken. Tijdens deze taken zet ik dan meestal vrij rustige muziek op, zoals (en dit is maar een willekeurige opsomming) Jane Eyre, Schindler's List, Memoirs of a Geisha (John Williams), Sommersby (Danny Elfman), Novecento, Marco Polo (Ennio Morricone) of de muziek voor Legends of the Fall (James Horner).

Tijdens het tekenen zelf komt de muziekkeuze wat minder nauwkeurig en zet ik vaak die muziek op waar ik op dat moment zin in heb, zoals de muziek voor Star Wars, Indiana Jones, Jaws, Close Encounters of the Third Kind (wederom John Willams, één van mijn grote favorieten), Back to the Future (Alan Silvestri), Batman of Spiderman (Danny Elfman), Lord of the Rings (geweldige muziek van Howard Shore) of muziek voor de James Bond films (met name die door John Barry en David Arnold).

Een enkele keer zet ik heel bewust specifieke muziek op tijdens het tekenen, bijvoorbeeld bij het tekenen van specifieke actiescènes. Hiervoor is bijvoorbeeld de muziek voor The Incredibles (Michael Giacchino), Mission Impossible (Elfman of Giacchino) of, als Max het weer eens gered heeft, Independence Day (David Arnold) heel geschikt.
En bij het schrijven van deze blog draai ik ook vaak muziek, zoals nu de muziek voor Young Sherlock Holmes, gecomponeerd door Bruce Broughton.

Zijn er naast film en filmmuziek nog andere invloeden op mijn werk te benoemen? Natuurlijk wel! In de eerste plaats natuurlijk de stripklassiekers die iedereen wel kent. Tijdens het lezen van strips kan ik het meestal gewoon niet laten om te kijken hoe andere stripmakers problemen oplossen, om daar vervolgens mij eigen ding mee te doen. En ik lees ook best veel 'gewone' boeken die ongetwijfeld doorwerken in mijn verhalen.

Maar ik probeer er wel voor te waken al deze invloeden en bronnen van inspiratie niet direct te gebruiken in mijn eigen werk en dus heel bewust 'mijn eigen ding' te doen. Ik zal dan ook nooit tijdens het schrijven of tekenen het werk van anderen (of dat nu strips, films of boeken zijn) erbij pakken om de 'problemen' in mijn verhalen / tekeningen op te lossen. Dat elementen in mijn werk dan toch lijken op andere verhalen of beelden is overigens niet te voorkomen, want alles is natuurlijk al een keer gedaan en omdat er slechts een handjevol universele thema's te benoemen zijn lijken verhalen vaak in meer of mindere mate op elkaar. Maar ik probeer wel elke keer een zo origineel mogelijke uitwerking te verzinnen die hopelijk voor een prettig (half-)uurtje kijk- en/of leesplezier zorgt. En als ik dat kan bereiken (en volhouden) dan ben ik best tevreden!

donderdag 21 april 2011

285. Moordkunsten: Overval

Vandaag ligt Eppo nr. 8 in de winkel met alweer de derde aflevering van 'Moordkunsten'!

In de vorige update eindigde ik met een foto van een Mercedes oldtimer, en dat deed ik bewust als opmaat naar de komende pagina's. Max komt namelijk hardhandig in aanraking met (de eigenaar) van een antieke Mercedes (een 230S en niet de 300SEL zoals op de foto). Als kind had ik een model van zo'n (toen nog niet heel erg) antieke Mercedes en dus wilde ik ook deze auto in de strip verwerken.
De botsing is overigens alleen maar een middel om Max op deze kruising te laten stoppen, want de overval op de kunsthandel is belangrijker voor het verhaal (al zijn deze pagina's eigenlijk toch vooral bedoeld om e.e.a neer te zetten voor later). Het geruzie tussen Max en de eigenaar van de Mercedes is dan ook al snel vergeten als de overvallers opduiken.


Ook hier ondergingen bovenstaande oorspronkelijk getekende pagina versies voor publicatie in Eppo nog een grondige revisie (op dezelfde manier zoals vorige week beschreven) en werden de scènes uitgebreid van twee naar drie pagina's. En deze twee oorspronkelijke pagina's waren ook al een totale make-over van het korte verhaaltje dat begin jaren '90 in Wartaal stond! Dit verhaaltje is via deze link te lezen.



Niet alleen heb ik deze keer nieuwe plaatjes toegevoegd en kregen bestaande plaatjes meer ruimte, ook de volgorde waarin ik de shots monteerde is hier en daar aangepast. Dat heb ik vooral gedaan om niet teveel te switchen tussen de vier verhaal-lijnen op deze pagina's (Max, de overvallers, de politie en de kunstveiling), omdat het anders al snel te rommelig en onduidelijk zou worden. Kijk en vergelijk!

vrijdag 15 april 2011

284. Moordkunsten: bewerking

Max gaat op pad en een tweede slachtoffer in dit verhaal wordt (willens en wetens én georganiseerd) overreden op een kruising, zo zou je de pagina's die deze week in Eppo nr. 7 staan wel kunnen samenvatten.

Over het gepuzzel om deze scènes op een duidelijke manier te vertellen heb ik hier en hier eerder al het nodige verteld en dat ga ik natuurlijk niet nog een keer herhalen. Klik op de linkjes om deze eerdere posts te lezen.


Wat ik deze keer wel wil laten zien is hoe ik deze pagina's heb bewerkt voor de definitieve vorm zoals ze nu in Eppo staan, want deze scène besloeg (zoals hierboven te zien is) oorspronkelijk maar twee pagina's!



Die bewerking heb ik natuurlijk niet voor de lol gedaan (al heb ik natuurlijk wel veel plezier in het maken van dit stripverhaal!).
Toen duidelijk werd dat na het korte verhaal 'Spelbederf' ook het verhaal 'Moordkunsten' in Eppo gepubliceerd zou worden ben ik het bestaande script en de al getekende pagina's opnieuw kritisch gaan bekijken. Al voordat ik begon met het tekenen van 'Spelbederf' wist ik dat ik iets wilde doen aan de manier waarop het verhaal 'Moordkunsten' over de pagina's verteld wordt. Niet dat ik het verhaal nog een keer helemaal opnieuw wilde gaan maken, maar ik wilde wel meer ruimte in het verhaal en in de tekeningen brengen, m.a.w. door op onderdelen de scènes iets meer ruimte te geven. Natuurlijk heeft dit gevolgen voor scènes verderop, want ik had en heb maximaal 46 pagina's tot mijn beschikking. Maar daarover een andere keer meer.

Om iets aan tijd te besparen heb ik wel zoveel mogelijk geprobeerd bestaand tekenwerk te recycelen. Ik ging, met input en opmerkingen van een aantal mensen, de reeds getekende (en soms al geïnkte) plaatjes opnieuw (digitaal) monteren over de pagina's: plaatjes werden uitgebreid, ingekort, verkleind of vergroot, gewoon verwijderd of verplaatst naar een volgende pagina, en regelmatig werden nieuwe plaatjes toegevoegd (maar nog niet getekend!). Op deze manier kon ik redelijk snel een nieuw ritme in tekst en tekeningen over de pagina's uitwerken en beoordelen. Ik deed dit niet per pagina, maar in één keer voor het hele verhaal, ook voor dat deel van het verhaal dat nog helemaal niet getekend was. Alleen voor de allerlaatste acte (7 pagina's) van het verhaal heb ik in eerste instantie alleen bepaald hoeveel pagina's deze zou krijgen en pas later heb ik deze scènes in hun definitieve vorm uitgeschreven.
Zoals hierboven te zien is was het resultaat van dit proces behoorlijk ruw en moest er nog het nodige verder worden uitgewerkt.



In de bovenstaande afbeeldingen is, in vergelijking met de ruw opnieuw gemonteerde versies, te zien hoe ik de opnieuw ingedeelde strippagina's heb uitgetekend: de nieuwe plaatjes zijn ingetekend, bestaande plaatjes zijn deels opnieuw (en verbeterd) in potlood opgezet, en deels op de uitgeprinte digitale montage aangevuld met potloodlijnen op de lege plekken in de kaders, waardoor weer compleet uitgewerkte pagina's ontstonden.
Na deze bewerking van de pagina's had ik dus een combinatie van enerzijds op het tekenvel voor de definitieve pagina nieuw uitgewerkte potloodtekeningen en anderzijds prints op A3 formaat (het formaat van mijn stroken) van de digitale montage die ik deels met potlood had aangevuld en bewerkt. Om voor met name de delen van pagina in print niet nog een keer opnieuw de potloodtekening op de pagina te hoeven maken (en dus enige tijdswinst te kunnen boeken) inkte ik deze delen op de lichtbak rechtstreeks op karton zonder potloodlijn, waarbij ik de print onder het karton had geplakt (en het scheelde ook nog eens dat ik niet meer hoefde te gummen, toch al niet mijn favoriete bezigheid). De andere delen die ik wel (opnieuw) in potlood had opgezet inkte ik natuurlijk op de normale manier door op basis van de potloodlijnen de definitieve inktlijnen te trekken. En ondanks dat delen van het verhaal al geïnkt waren heb ik omwille van de eenheid in stijl en lijnvoering vrijwel alle plaatjes toch maar opnieuw geïnkt.

Dan nog even over de decors op deze pagina's: het straatbeeld op pagina 4 is (grotendeels) gebaseerd op de Oude Kijk in 't Jatstraat in Groningen. En waar nu een 'Kunstproeverij' zit (brrr, wat een naam...) zat ooit werkelijk boekhandel Succes waaraan Max refereert op pagina 3.




Voor de tweede moord heb ik gebruik gemaakt van de kruising Westersingel - Verlengde Visserstraat, ook in Groningen. Voor deze scène heb ik op locatie een hele serie foto's staan maken.

En tja, als ik dan tijdens het maken van foto's zo'n Mercedes tegenkom kan ik het niet laten om deze ook te fotograferen...

zaterdag 9 april 2011

283. Moordkunsten: Max

De eerste twee pagina's van 'Moordkunsten' waren intro, vanaf pagina 3 begint het verhaal pas echt en komt Max Miller zelf in beeld.

In de openingsplaat van het korte verhaal 'Spelbederf' heeft Max natuurlijk z'n eerste kennismaking met de lezer al gehad, maar in dit eerste albumvullende verhaal krijg je iets meer van Max zelf te zien, te beginnen op pagina 3.

De eerst shots zijn ontleend aan een eerder idee van Hans Lijklema om het korte verhaal dat ik ooit maakte voor Wartaal om te zetten in en uit te breiden naar een soort comic formaat. Om dat verhaal op te starten hadden we een soort splash panel bedacht (incl. titel en auteursvermelding) waarbij de wekkerradio afgaat en Max moeizaam de dag begint. Dit idee is dus overgewaaid naar 'Moordkunsten', maar wel in een meer traditioneel jasje en de shot kreeg daarmee ook minder ruimte.

Al eerder heb ik geprobeerd het huis van Max in beeld te brengen. Midden jaren '90 was ik begonnen aan een (niet afgemaakt) 10 pagina verhaal en ook voor dat verhaal vond ik het nodig om Max z'n thuis te laten zien. Waarom ik deze niet gewoon overgenomen heb? Het was achteraf toch niet erg logisch om een vrijbuiter als Max in een appartement te laten wonen met het formaat van een eengezinswoning. Z'n huidige (sterk verkleinde) tweekamer appartementje past hem beslist beter.

Voor de eerste scène had ik twee potloodversies nodig om het juiste resultaat te bereiken. In de eerste versie was ik vooral gericht op het laten zien van Max z'n appartement (en daarmee een stukje achtergrond) en dus kreeg ook de slaapkamer nog een extra plaatje.
Deze opzet was minder goed voor het verloop van het verhaal en dus maakte ik een nieuwe opzet.

In deze versie is het appartement nog steeds goed te zijn, maar is de focus op Max z'n (financiële) problemen sterk vergroot: de berg nog te verkopen boeken is aanzienlijk gegroeid en de blauwe envelop van de Belastingdienst op de deurmat benadrukt nog eens de noodzaak om snel veel te verkopen.
Wat is verder gewijzigd in de definitieve versie? Het door Max geschreven boek is nu duidelijk in beeld, en de krant wordt meer terloops getoond. Belangrijke elementen voor het vervolg van het verhaal...

woensdag 6 april 2011

282. Feedback


Al sinds 2006 schrijf ik op deze blog over mijn eigen 'tekenavonturen' en natuurlijk over de stripavonturen van Max Miller, en ben daarmee vooral begonnen omdat ik dat zelf zo leuk vind. Dan zijn het onverwachte cadeautjes als je van lezers reacties en feedback terug krijgt op de blog zelf of per mail!
Deze week werd ik positief verrast door een beschrijving van mijn blog op de Engelstalige site/weblog 'Wis[s]e Words', want wat is er nou leuker dan dat andere mensen je blog lezen en het nog leuk vinden ook! Martin, thank you for your kind words and the link to my blog!

zaterdag 2 april 2011

281. Moordkunsten: de openingsscène

Het verhaal begint met een grote openingsplaat van een gemaal. Nou ben ik gek op water en toen ik zocht naar een methode om moord op een ongeluk te laten lijken borrelde deze scène bij mij op.

Eigenlijk had ik een oorspronkelijk een molen met bijbehorend woonhuis in gedachten waar later een (in de huidige tijd ouderwets) bakstenen electrisch gemaal bij geplaatst was. Maar al zoekend naar documentatiemateriaal kwam ik bovenstaande foto tegen (ik weet niet meer waar dit gemaal staat; wie het weet mag het zeggen), en toen bedacht ik dat ik drie generaties gemalen in één tekening kwijt kon. En zo werd het dieselgemaal een woonhuis (en de waterinlaat een botenhuis), een redelijk nieuw electrische gemaal het moordinstrument en mocht de molen statig op de achtergrond figureren.

Over de eerste versie, waarvan hierboven de schets, heb ik hier in de begintijd van deze blog al eens iets geschreven.

In de tweede opzet werden de elementen veel directer neergezet. De ruwe schets stond snel op papier...

...maar de definitieve uitwerking kostte een paar versies. De eerste schets op groot formaat hinkte nog teveel op de oorspronkelijk uitgewerkte tekening, net alsof de cameraman nog bezig was met het verplaatsen van z'n camera.

De tweede schets was al beter, maar ik wilde de auto en de lichten van de koplampen prominent naar voren laten komen en daarvoor was de camera te ver uitgezoomd en het perspectief te hoog, waardoor de auto verdween in de achtergrond.

Dat laatste heb ik opgelost door het perspectief iets te verlagen, zodat het pad niet meer afleidt van de auto en de koplampen het beeld in de as van de tekening gaan beheersen. Ook het doorkijkje tussen beide gemalen door versterkt de focus op de auto, precies zoals ik het wilde. Deze versie vond dus z'n weg naar de definitieve pagina.

Op pagina 2 zijn beide gemalen nogmaals te zien. De moord wordt gesuggereerd door de schreeuw, de blaffende hond en het rode water. Hier is te zien dat dit plaatje ooit bedoeld was als het laatste plaatje van de pagina.

Ik heb nog even gespeeld met het idee om de moord en het woedende blaffen van de hond explicieter in beeld te brengen, maar heb dat uiteindelijk niet gedaan, omdat de suggestie naar mijn mening een veel sterker beeld opleverde.

Daarbij is de definitieve opzet van het laatste plaatje van belang voor de uitrol van de plot. Maar omdat het verhaal pas begonnen is en ik de spanning er in wil houden is dat een onderwerp voor een volgende keer!