394. De Orde van de Blauwe Steen: samenwerking

Het nieuwe Max Miller verhaal ‘De Orde van de Blauwe Steen’ is het eerste verhaal dat ik teken op scenario van Frank Jonker. Nou noemde Frank het in de vorige post een hele eer dat hij door mij gevraagd werd om een Max Miller verhaal te schrijven, maar ik vind het juist geweldig dat hij bereid was en is om dit samen met mij te gaan doen!

Toen ik begon met het tekenen van de eerste pagina’s vroeg ik mij overigens wel af hoe het mij zou bevallen om te tekenen op scenario van Frank, want tot dan toe had ik vrijwel al mijn strips zelf geschreven.

Als ik zelf een verhaal schrijf ben ik automatisch al bezig met het visualiseren ervan en op het moment dat ik dan ga tekenen weet ik al min of meer hoe ik een scène in beeld ga brengen. Zo niet met het scenario van Frank.

Natuurlijk hadden we in het voortraject al uitgebreid overlegd, wist ik al hoe we het verhaal gingen vertellen en had ik al algemene beelden in mijn hoofd, maar het vertalen van het scenario naar strippagina's moest nog gebeuren.

Gelukkig schrijft Frank z’n scenario’s bijzonder beeldend en het kostte mij (relatief gezien) weinig moeite om de handeling, sfeer en setting in het scenario om te zetten naar beelden. Natuurlijk is het best hard werken om een pagina op te zetten en uit te tekenen, maar de beelden die het scenario al direct bij mij opriepen hielpen daar enorm bij. Dus toen ik eenmaal begon was het alsof ik nooit anders had gedaan. De samenwerking met Frank bevalt mij dus uitstekend!

Betekent dit dan dat ik letterlijk het scenario van Frank kan tekenen? Daarop is het antwoord zowel ja als nee.

Ja, want de verhaallijn en de opbouw van de scènes neem ik (natuurlijk!) één op één over van het scenario. En nee, omdat het in beeld brengen van een verhaal een heel andere tak van sport is dan het schrijven van een scenario. Dat betekent dat je bij het tekenen soms iets af moet wijken van het oorspronkelijke scenario door in de beelden iets extra’s toe te voegen, te verschuiven, iets weg te laten of aan te passen. Dit zal ik toelichten aan de hand van twee voorbeelden op de eerste twee pagina’s.

Het eerste voorbeeld betreft al direct de eerste beelden van de openingsscène. Het scenario hiervan is als volgt:

PAGINA 1:

 1. Het is een donkere nacht en het regent hevig en het bliksemt. Er rijdt een auto met twee mannen voorin (vader (ca 70 jaar) en zoon (ca 45 jaar)) tussen de weilanden door over de kronkelige Paddepoelsterweg. De zoon rijdt, zijn vader zit voorin naast hem. Ze zijn beiden gespannen. De vader kijkt achterom naar een zwarte Dodge Ram in de vorige bocht achter hen, die hen lijkt te achtervolgen. De inzittenden van de Dodge (chauffeur en man op de achterbank) zijn niet herkenbaar. De twee worden achtervolgd door een zwarte Dodge Ram, waarvan we de inzittenden niet kunnen herkennen. Op de achtergrond een enkele boerderij.

 TEKSTBLOK: Een typische midzomernacht, ergens op de Paddepoelsterweg ten noorden van Groningen…

VADER: Sneller, jongen! Ze zitten nog steeds achter ons aan.
ZOON: Ik doe m’n best, pa!

2. Close-up van de vader en de zoon in de voorste auto. De vader kijkt gespannen achterom, de zoon gespannen over zijn stuur heen naar de weg voor hem.

 VADER: Da’s niet genoeg! Je weet wat het betekent als de Orde ons te pakken krijgt.

 ZOON: Ja, ik weet het. Het zou de eerste keer in 400 jaar zijn dat…

3. De auto van de vader en de zoon rijdt richting de brug over het kanaal. Vlak voor hen slaat de bliksem in een boom. We zien dit vanaf de achterbank door de voorruit van de auto. Bij de brug legt een binnenvaartschipper aan.

 GELUID VAN DE BLIKSEM INSLAG: KRA-BAMM!

ZOON: !!

4. De boom valt over de weg heen, de auto met de vader en de zoon raakt van de weg en vliegt richting het water van het kanaal.

5. De auto raakt te water en zinkt met de voorkant naar beneden. Op de achtergrond remt de zwarte Dodge Ram voor de omgevallen boom.

GELUID VAN DE PLONS: SPLASH!

MAN ACHTERIN DODGE RAM (Vader van de Paters): De ongelukkigen!

Bij de indeling en het tekenen van deze pagina volgde ik in eerste instantie letterlijk het scenario. Maar bij het tekenen van het tweede en vooral derde plaatje merkte ik al dat ik zo niet voldoende de impact van de gebeurtenissen weer kon geven. Met name de inslag van de bliksem op het derde plaatje in het scenario kwam onvoldoende uit de verf omdat deze van een redelijke afstand en vanaf de achterbank van de auto getoond wordt.

Ik schetste daarom een extra plaatje tussen de plaatjes 2 en 3 waarin de focus volledig kwam te liggen op de blikseminslag in de boom (inclusief het geluid KRA-BAMM!). De bliksem herhaalde ik weliswaar in het oorspronkelijke derde plaatje, maar nu kon ik hier de focus primair leggen op de reactie van de inzittenden van de auto omdat de blikseminslag al in het plaatje ervoor te zien is.

Het tweede voorbeeld waarbij ik bij het in beeld brengen van het verhaal iets toevoegde aan het scenario betreft de tweede strook van pagina 2:

In het scenario had Frank dit als volgt omschreven:

3. De binnenvaartschipper en een boerenknecht duiken in het water op zoek naar de gezonken auto. Anderen staan ongerust wachtend langs de kant. Ergens in dat groepje staat ook Grimbergen, dit om niet op te vallen. Ook voor de lezers valt hij niet direct op in de groep. De man achterin de Dodge Ram vloekt teleurgesteld.

MAN: (Vloektekens) Te laat!

Wederom tekenende ik de pagina conform het scenario, dus één strook met één plaatje waarin van alles tegelijkertijd gebeurt. Maar wat in het scenario prima werkte, was voor mijn gevoel niet de juiste vorm voor het getekende plaatje.

Door de meervoudige handelingen werd de aandacht op de verschillende handelingen in het plaatje (de zinkende auto, de schipper en z’n knecht, de omstanders, Grimbergen en de man achter in de Dodge Ram) teveel gelijkelijk verdeeld. Dat was prima voor het merendeel van de handelingen die zich van links naar rechts ontvouwen, maar met name de reactie van de man in de Dodge is belangrijk voor het vervolg van het verhaal en kon wel wat exclusieve aandacht gebruiken.

Ik koos er na wat uitproberen voor om ook hier een extra plaatje te tekenen, met de focus op de geheimzinnige man in de Dodge Ram die duidelijk niet blij is. Hier dus ook een strook conform het oorspronkelijke verhaal (net als de blikseminslag), maar met een aanpassing in tempo en focus.

En wat betreft het binnenvaartschip waar Frank in het scenario voor pagina 1 al op het derde plaatje melding maakt van een binnenvaartschip: die suggereer ik alleen op het vijfde plaatje door iets van golvslag, laat ik een detail zien op het zesde plaatje en pas op het eerste plaatje van pagina 2 is het binnenvaartschip volledig te zien. Waarom ik dit zo gedaan heb? Heel plat, op de voorgaande plaatjes was daar echt niet voldoende ruimte voor. Maar als het schip (of eigenlijk de schippersknecht) belangrijk wordt voor het vertellen van het verhaal, dan is ie in beeld.

Dus ondanks dat ik het scenario netjes volg probeer ik het verhaal zoals Frank dat bedoeld heeft zo goed mogelijk naar beelden om te zetten. En dat kan niet altijd met een letterlijke vertaling van het script.

Onze samenwerking bij het maken van de strip is dus niet (alleen) een traditionele samenwerking scenarist – tekenaar. We vullen elkaar aan in elke fase van de productie. Aanpassingen zoals hierboven overleg ik altijd met Frank, en vaak komt hij dan met een suggestie die een scène nog weer beter maakt. Of Frank kiest, zoals het geval was bij het laatste plaatje van pagina 1 (zie hierboven), de voor het verhaal beste variant, die ik vervolgens uitwerk.

Dit en meer over het maken van ‘De Orde van de Blauwe Steen’ willen we de komende maanden, tijdens de voorpublicatie in Eppo, hier op deze blog laten zien, dus:

Wordt vervolgd!